VOC (cụm từ viết tắt của “Volatile Organic Compound” – Bạn có thể thấy một hình thức tên gọi khác của VOC là TVOC.) thường dùng để nói đến hỗn hợp các chất hữu cơ độc hại bay trong không khí xuất phát từ các sản phẩm do con người chế tạo, chẳng hạn như các dung môi toluen, xylene và dung môi xăng thơm lacquer (lacquer thinner). Trong quá trình liên kết để tạo thành lớp sơn, VOCs thải ra từ sơn là tổng các hợp chất hữu cơ bay hơi thoát ra từ quá trình sơn, ngoại trừ nước.VOCs được đo bằng đơn vị Gram/Lit. Theo định nghĩa của Liên minh châu Âu (EU) thì VOC là các hợp chất hữu cơ có nhiệt độ sôi lớn nhất không quá 250 độ C tại áp suất tiêu chuẩn 101,3kPa.
Tóm lại, VOCs, hay còn gọi là hợp chất hữu cơ dễ bay hơi mà một dạng vật chất tồn tại dưới dạng khí, được phát sinh từ các chất rắn hoặc chất lỏng có sẵn trong nhà. VOCs bao gồm rất nhiều loại hóa chất, và nhiều chất có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe trong ngắn hạn và dài hạn
VOCs sinh ra từ đâu
Nguồn gốc tự nhiên
Đa số các VOCs phát sinh từ thực vật. Ước tính hàng năm có 1150 Tg C (Tg = 10 12 gam) sinh ra từ thực vật.Các thành phần chính là isoprene, isoprene là một thành phần hydrocarbon dễ bay hơn được thực vật thải ra với số lượng lớn.
Nguồn gốc nhân tạo
Sản phẩm gia dụng, bao gồm:
sơn và dung môi khác
chất bảo quản gỗ, veccni
Sơn xịt
chất tẩy rửa và khử trùng
thuốc diệt côn trùng, và làm mát không khí
nhiên liệu lưu trữ và các sản phẩm ô tô
Các sản phẩm giải trí
quần áo giặt khô
thuốc trừ sâu
Các sản phẩm khác, bao gồm:
vật liệu xây dựng
thiết bị văn phòng như máy photocopy và máy in, chất lỏng hiệu chỉnh và giấy sao chép không carbon
vật liệu đồ họa và thủ công bao gồm keo và chất kết dính, chất đánh dấu và giải pháp chụp ảnh.
Các loại VOcs thường gặp
Một số hợp chất VOC thường gặp như là andehit fomic, axeton, xylen, benzen, skatolec… Các hợp chất này chúng ta gặp nhiều trong cuộc sống như trong các chất tẩy rửa, mỹ phẩm, thuốc diệt côn trùng, máy in. các loại sơn, vecni…
Limonene: xuất hiện trong các ngành công nghiệp chế biến thực phẩm và khí sinh học.
Hợp chất này thường thấy nhiều ở ngành công nghiệp chế biến thực phẩm. Limonete ở dạng không màu, trong suốt. Thường có những sản phẩm thông dụng như xà phòng, nước hoa, các sản phẩm có mùi hương, thường cho người dùng cảm giác dễ chịu khi hít phải. Nếu hàm lượng này ở mức kiểm soát sẽ có tác dụng chống viêm và thẩm thấu tốt.
Xylen: phát sinh trong quá trình sản xuất thuộc ngành công nghiệp hóa học.
Đây là hợp chất phổ biến thường xuất hiện trong ngành sản xuất mực in, các loại sơn chống thấm, … Đặc biệt, ở những dòng sàn gỗ giả rẻ, không đảm bảo chất lượng cũng chứa hàm lượng này. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia ngành hóa chất, loại khí này khá độc hại, nguy hiểm và rất dễ bén lửa. Nếu thải ra môi trường ảnh hưởng xấu đếu không khí và gây ô nhiễm. Nếu người dùng tiếp xúc thường xuyên sẽ tác động nghiêm trọng đến hệ thần kinh trung ương, gan và thận.
Toluene và xylene gây trầm cảm CNS (hệ thần kinh trung ương) tổng quát, chúng nhạy cảm với cơ tim với tác dụng kích thích sinh học của catecholamine, là chất kích thích màng nhầy nhẹ ảnh hưởng đến mắt và đường hô hấp.
Lạm dụng mãn tính của toluene có thể gây ra sự suy giảm thần kinh trung ương lan tỏa, tổn thương ống thận và bệnh cơ. Các triệu chứng ngộ độc thần kinh trung ương rõ ràng ngay sau khi hít phải nồng độ cao. Hiệu ứng phổi có thể không xuất hiện đến 6 giờ sau khi tiếp xúc. Toluene được chuyển hóa bởi rượu dehydrogenase và một số isoenzyme P-450 cytochrom thành rượu benzyl (CYP2E1), p -cresol (CYP2E1, CYP2B6, CYP1A2) và o -cresol (CYP1A2). Sự hiện diện của ethanol có thể ức chế chuyển hóa toluene và kéo dài độc tính toàn thân.
Giới hạn OSHA và ACGIH dựa trên nguy cơ gây kích ứng, gây nghiện và các tác dụng mãn tính liên quan đến phơi nhiễm và giới hạn NIOSH dựa trên khả năng gây ức chế thần kinh trung ương và kích thích hô hấp. Các mức không khí được coi là nguy hiểm ngay lập tức đối với tính mạng hoặc sức khỏe (IDLH) là 500 ppm đối với toluene và 900 ppm đối với xylene.
Acetone: dùng làm dung môi trong nhiều công đoạn công nghiệp sản xuất hóa dầu, hóa chất, dược phẩm, dệt may và sơn.
Đây là hợp chất hầu như ai cũng đã từng nghe qua. Chúng thường thấy ở những nhóm sản phẩm ngành sản xuất hóa chất, hóa dầu, ngành dệt may, sơn và dược phẩm. Acetone có mùi rất đặc trưng, không màu, dễ bay hơi trong không khí. Hợp chất này cũng gây hại cho sức khỏe người dùng, nếu hít ở một lượng nhất định sẽ dẫn đến hiện tượng đau đầu, tổn thương hệ thần kinh, gây hôn mê sâu, chèn ép tim mạch khó thở làm tăng nhịp tim, giảm huyết áp, …
Benzen: một hợp chất tạo mùi thơm trong nhiều sản phẩm
Điểm đặc trưng của hợp chất này là có mùi khá dễ chịu, thường được tận dụng để làm chất tạo mùi. Tuy nhiên lại rất độc hại, nếu người dùng hít ở một lượng khí đủ nhiều có thể gây vô sinh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe như gây bệnh ung thư máu, bệnh bạch cầu, làm bỏng rát da khi tiếp xúc trực tiếp theo nguồn Wikipedia.
Benzen có thể khiến tủy xương không sản xuất đủ hồng cầu, có thể dẫn đến thiếu máu. Nó cũng có thể gây chảy máu quá nhiều và có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch, làm tăng khả năng nhiễm trùng.
Phụ nữ hít phải lượng benzen cao trong nhiều tháng có kinh nguyệt không đều và giảm kích thước buồng trứng.
Ngoài ra, nó có thể làm hỏng hệ thống miễn dịch bằng cách thay đổi nồng độ kháng thể trong máu và gây mất tế bào bạch cầu. Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (DHHS) đã xác định rằng benzen gây ung thư ở người. Tiếp xúc lâu dài với nồng độ benzen cao trong không khí có thể gây ra bệnh bạch cầu, ung thư của các cơ quan tạo máu.
Mức độ nghiêm trọng của ngộ độc gây ra bởi benzen phụ thuộc vào số lượng, lộ trình và thời gian tiếp xúc, cũng như tình trạng y tế và tuổi tác của người bị phơi nhiễm.
Acetaldehyde: thuộc nhóm andehyd trong ngành công nghiệp chế biến thực phẩm
Hợp chất này thường thấy trong những loại thực phẩm thông thường. Tuy nhiên lại rất độc hại, Acetaldehyde được liệt kê là có khả năng gây ung thư cho con người ở nhóm 1. Do đó, loại chất này có thể được dùng như là chất để bảo quản thực phẩm hằng ngày như đồ đóng hộp, rau không bị hư hỏng theo nguồn Wikipedia.
Skatolec: Chất xuất hiện trong nhà máy xử lý nước thải
Loại hợp chất này sinh ra từ phân động vật có vú và chim. Trong công nghiệp thì thường được sử dụng như một hợp chất tạo mùi thơm, chất ổn định trong ngành sản xuất nước hoa. Tuy nhiên, nếu hàm lượng của hợp chất này vượt ngưỡng sẽ có nguy cơ gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con người và hệ hô hấp cũng như thần kinh.
Fomaldehyde – đây là một chất điển hình nhất trong làng gây hại VOCs.
Đây là hợp chất đa phần xuất hiện trong ngành sản xuất gỗ công nghiệp, ván ép, mùn cưa. Phần lớn loại khí thải này có trong keo kết dính, nếu nhà sản xuất tận dụng ở hàm lượng quá mức sẽ gây hại cho sức khỏe người dùng. Và đối với những loại ván sàn kém chất lượng, giá rẻ đều tồn tại hợp chất này.
Formaldehyd là chất kích thích mắt, da và đường hô hấp. Hít phải hơi có thể tạo ra hẹp phế quản và tích tụ chất lỏng trong phổi.
Trẻ em có thể dễ bị ảnh hưởng hơn so với người lớn đối với tác động của formaldehyd đến đường hô hấp.
Dung dịch formaldehyd (formalin) gây tổn thương ăn mòn ở đường tiêu hóa, đặc biệt là hầu họng, biểu mô, thực quản và dạ dày.
Các tác dụng toàn thân của formaldehyd chủ yếu là do chuyển hóa thành formate và có thể bao gồm nhiễm toan chuyển hóa, sốc tuần hoàn, suy hô hấp và suy thận cấp.
Formaldehyd là một chất nhạy cảm mạnh và là chất gây ung thư ở người.
